Obowiązkiem rodziców jest utrzymywanie swoich dzieci. Samotnie wychowujący swoje pociechy opiekunowie często zmagają się z niedostatkiem środków finansowych na ich utrzymanie i zapewnienie właściwych warunków rozwoju w sytuacji, kiedy współodpowiedzialni za ich wychowanie i utrzymanie uchylają się od obowiązku alimentacyjnego, co pogarsza sytuację finansową rodziny.

Niepłacenie alimentów karane jest w różny sposób, od sankcji administracyjnych po karne. Osoby muszą liczyć się z tym, że poniosą odpowiedzialność za swoje czyny. Lista sankcji jest długa, a wymiar kar coraz bardziej surowy. 

Kary za niepłacenie alimentów

Alimenty należy opłacać w terminie i w wysokości ustalonej przez sąd. Karą za niepłacenie alimentów jest:

• egzekucja komornicza,
• odebranie prawa jazdy,
• egzekucja skarbowa,
• przekazanie informacji o dłużniku do Biura Informacji Gospodarczej, czyli na czarną listę dłużników,
• dozór elektroniczny,
• ograniczenie wolności,
• pozbawienie wolności.

Egzekucja komornicza

Pierwszą osobą, próbującą odzyskać niezapłacone alimenty jest komornik, zaopatrzony w tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności. Najczęściej jest to zablokowanie 60% wynagrodzenia za pracę osoby niepłacącej alimenty. Jeśli chodzi o umowy cywilnoprawne może on potrącić całą kwotę pod warunkiem, że nie jest to jedyne źródło utrzymania dłużnika. Wtedy obowiązują wielkości takie, jak przy pracy na etat, podobnie ma się sprawa z emeryturami i rentami pobieranymi przez dłużnika. 

Odebranie prawa jazdy

Rodzic zobowiązany do płacenia alimentów może nie posiadać dochodów, wtedy otrzymuje pomoc od samorządu terytorialnego, która jest wypłacana z funduszu alimentacyjnego. Świadczenie to dłużnik ma obowiązek zwrócić i gmina podejmuje działania, mające na celu odzyskanie tych środków od rodzica. Natomiast w sytuacji odmowy przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego, rodzic opiekujący się dzieckiem może samodzielnie wystąpić do gminy z prośbą o wszczęcie postępowania wobec dłużnika, dołączając do niego zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji komorniczej.  Ustala się wtedy poprzez wywiad sytuację finansową i powody niepłacenia alimentów. Można go wtedy skierować do lokalnego urzędu pracy. Jest on również zobowiązany pod odpowiedzialnością karną do złożenia w gminie oświadczenia majątkowego. Odebranie prawa jazdy może mieć miejsce w sytuacji, gdy dłużnik odmawia złożenia oświadczenia majątkowego, przeprowadzenia z nim wywiadu, bądź zarejestrowania się w urzędzie pracy, nie podejmuje pracy zarobkowej lub prac społecznie użytecznych na rzecz gminy. Uznaje się go wtedy za osobę uchylającą się od płacenia alimentów i nie współpracującą z organami gminy, co uprawnia pracowników urzędu do zabrania mu prawa jazdy zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.

Egzekucja skarbowa

Gmina ma prawo wyegzekwować od dłużnika alimentacyjnego dług na rzecz dziecka nawet po zakończeniu okresu otrzymywania przez nie świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Wtedy urząd skarbowy po otrzymaniu od gminy tytułu wykonawczego rozpoczyna ściąganie należności. 

Przekazanie informacji o dłużniku do Biura Informacji Gospodarczej, czyli na czarną listę dłużników

Gmina ma prawo zgłosić dłużnika alimentacyjnego do Biura Informacji Gospodarczej w celu wpisania go na listę dłużników, jeśli przez okres sześciu miesięcy nie płaci on alimentów. Gdy spłaci swoje zaległości względem dziecka, wtedy zostanie wykreślony z czarnej listy dłużników.

Dozór elektroniczny

Karą za niepłacenia alimentów wyznaczoną przez sąd może być dozór elektroniczny, czyli przypięcie bransoletki. Celem takiego działania jest monitorowanie aktywności dłużnika, która jest narzucona przez sąd i obejmuje pracę zarobkową i inne obowiązki związane z opieką nad dzieckiem. Umożliwia to również pozyskanie informacji, czy dłużnik pracuje na czarno, uchylając się w ten sposób od wykazywania swoich dochodów. 

Ograniczenie lub pozbawienie wolności

Skazany przez sąd dłużnik nie trafia do więzienia, ale jest zobowiązany do wykonywania pracy na cele społeczne, wskazanej przez sąd, zwykle nieodpłatnej w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie. Ograniczenie wolności wynosi zazwyczaj od trzech miesięcy do dwóch lat. Celem takiej kary jest wykształcenie w dłużniku poczucia odpowiedzialności  za swoje dziecko i postawy prospołecznej. 

Jeśli dłużnik uporczywie uchyla się od obowiązku utrzymywania swojego dziecka i naraża je na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych może otrzymać karę pozbawienia wolności od roku do dwóch lat orzeczoną przez sąd. Dłużnik alimentacyjny może jej uniknąć, jeśli w terminie 30 dni od dnia pierwszej rozprawy ureguluje swoje zaległości i spłaci zaległe świadczenia.